Soms hoor ik een verhaal dat naar mijn mening niet klopt. Of beter kan. Dat had ik laatst weer eens bij een verhaal dat ik in de kerk hoorde.
De voorganger vertelde een verhaal over een rivier die de woestijn in stroomde. De wind zei dat de rivier maar los moest laten. De rivier sputterde wat tegen. De wind zei dat alles wat je hebt en kunt verliezen uiteindelijk niet jijzelf bent. Toen gaf de rivier zich over aan de warmte en de wind, verdampte en viel verderop in de woestijn als regen. Mooier en wijzer stroomde hij verder.
Mijn eerste vraag komt als de wind begint te praten. Ik vind het op zich geen punt dat de wind, en later de rivier, praat. Personages in een verhaal praten nou eenmaal. Maar waarom geeft de wind de rivier zijn advies? Misschien heb ik tijdens het verhaal niet goed opgelet en zwoegde en ploeterde de rivier zich door het zand. Maakte hij het zich onnodig moeilijk. Zoiets. Van mij kunnen veel verhalen aan kracht winnen door wat minder uitleggerig te zijn. In dit geval echter, had er wel iets van uitleg bij gekund.
De zin waar het in het verhaaltje natuurlijk om gaat is die over dat je alleen maar kunt verliezen wat niet jij is. Op zich een mooie gedachte. En akkoord dat de rivier zich daaraan overgeeft. Het kan vervolgens ook niet anders of de rivier valt verderop ergens als regen neer.
Maar hoezo stroomt-ie dan verder? Een verhaal wordt interessant als de hoofdpersoon verandert door wat hij meemaakt. In dit geval werd verteld dat de rivier wijzer was geworden. Tsja, het is een verandering, maar naar mijn idee ontkracht je de metafoor door de enige verandering van de rivier te laten zijn dat hij wijzer is geworden. Rivieren zijn en worden niet wijs.
Het gaat mij erom dat het verhaal aan kracht zou winnen als de winst van het loslaten binnen de metafoor zou worden uitgebeeld. Wat levert het een rivier op als hij verdampt is en weer neergeregend is? Als hij verder stroomt als rivier is er niks veranderd. Toen ik het verhaal hoorde, kwam direct bij mij het beeld naar boven van bloemen in de woestijn die gaan bloeien als het regent. Is dat niet een veel mooier vervolg? De rivier heeft durven loslaten en zie wat dat voor prachtige weelde leidt!
Of verander ik met dit einde de boodschap? Doordat de rivier zichzelf heeft weggegeven is hij er aan het eind niet meer, terwijl in het oorspronkelijke verhaal de rivier er aan het eind nog steeds is. Maar ik denk dat de discussie dan filosofisch wordt: is de eerste rivier wel hetzelfde als de tweede rivier (panta rei, nietwaar?). En misschien mag je in het geval van mijn einde ook wel zeggen dat de rivier ‘voortleeft’ in de bloemen?
Nee, alles overziend blijf ik erbij dat de rivier in het verhaal niet wijzer had hoeven worden.