De organisatie is een verhaal

Probeer, zonder het woordenboek erbij te pakken, eens te formuleren wat een organisatie is. En probeer dan eens te ontdekken waar jouw definitie zich op richt. Kijk je naar de mensen in de organisatie, of naar de processen? Kijk je naar de diensten of producten die gerealiseerd worden, of kijk je naar de energie die daarvoor nodig is? Kijk je naar de machtsstructuren of kijk je naar de samenwerkingsverbanden? Richt je je op de interne organisatie of kijk je ook naar relaties die de organisatie met z’n omgeving heeft?

Als je licht ziet als golfverschijnsel, zul je golfgedrag waarnemen. Bestudeer je licht als deeltjes, dan zie je verschijnselen die het deeltjeskarakter bevestigen. Wat je ziet, wordt bepaald door waar je naar kijkt en hoe je ernaar kijkt. Dat geldt ook voor organisaties. Ik heb al vaker Gareth Morgan aangehaald. Zijn stelling is dat je dus niet op één manier, volgens één theorie naar een organisatie moet kijken. Als je dat doet, zul je alles binnen die kaders interpreteren, maar een heleboel zaken missen. In die zin noemt hij zijn kijk op organisatie een postmoderne: er is niet één waarheid, probeer de waarde van verschillende zienswijzen te benutten.

Als Morgan het heeft over diagnose, dan noemt hij dat het lezen van een organisatie. Organisatieverandering noemt hij het schrijven van de organisatie. Hij gebruikt dus de metafoor van een verhaal voor organisaties. Om het verhaal te lezen, moet je op zoek naar de verhalen die de medewerkers elkaar vertellen; naar de beeldspraak die gehanteerd wordt als over heden, verleden en toekomst wordt gesproken; naar de verhalen misschien ook wel die niet verteld worden.