Een collega was enthousiast over dit verhaaltje van Philippe Kruchten over een kikker en een octopus. Toegepaste fabels hebben al snel mijn aandacht en een in het vakgebied van de IT helemaal. Kruchten heb ik hoog – hij heeft goede boeken en artikelen over softwareontwikkeling geschreven. Ik was benieuwd. Helaas moet ik zeggen dat het verhaaltje en wat Kruchten er verder mee doet me erg tegenvielen.

Om wat context te schetsen: het plaatje komt uit deze presentatie. Het ziet eruit als een presentatie die Kruchten vaker heeft gegeven. Hoewel de plaatjes van de kikker en de octopus nog een paar keer terugkomen, is deze dia de enige waarop het verhaaltje staat. Mogelijk heeft Kruchten naast dit stukje tekst nog het een en ander verteld. Deste beter, maar afgaande op dit plaatje in deze presentatie moet me toch het een en ander van het hart.

• Het allerbelangrijkste is natuurlijk dat wat hier staat helemaal geen verhaaltje is. Het is een uitwisselen van standpunten. Er wordt niets bereikt. Er verandert niets of niemand. Dit is hoogstens de introductie van een verhaaltje, het wie-wat-waar. Nu zou het motorisch moment moeten komen: “Op een dag…” Maar dat gebeurt niet. Dit is geen verhaal.
• De keuzes voor een kikker en octopus als personages lijken volslagen arbitrair: wat maakt dat een kikker een goede metafoor is voor iemand die vindt dat alles altijd oude wijn in nieuwe zakken is? En waarom staat de octopus voor de visie dat alles altijd anders is? De enige aanwijzing voor de keuze voor een octopus is dat Kruchten in een latere dia acht aspecten aangeeft waarop de context anders kan zijn. Acht, dus octopus? Een wel heel magere basis.
• Als je de presentatie bekijkt, zie je dat Kruchten vóór deze dia een definitie opneemt van het woord ‘fabel’: een kort verhaaltje, meestal met dieren, dat een moraal heeft. Maar zoals ik al opmerkte: de tekst op deze dia is geen verhaal, laat staan dat er een moraal in zit. Of zou Kruchten zijn “a false statement or belief” vinden, het derde punt in de definitie van een fabel? Dat lijkt me toch niet: je gaat in een presentatie toch geen onware verhalen vertellen? Of zou bedoelen dat de beweringen van kikker en octopus onwaar zijn? Maar daarmee is het verhaal niet onwaar geworden. In een verhaal mogen de personages best onwaarheden verkondigen. Het ligt er maar net aan wat er met die personages gebeurt. Maar dat weten we niet omdat, daar gaan we weer, dit helemaal geen verhaal is: er gebeurt hoegenaamd niets.
• Sowieso houd ik er niet van als een verhaal in een presentatie op deze manier wordt ingeleid. Het komt erg gefoceerd over, haast als verontschuldiging voor het feit dat de spreker een verhaal gaat vertellen: “Ik ga jullie nu een verhaal vertellen. Een verhaal is … en kan helpen om… Daarom ga ik dus het volgende verhaal vertellen.” Als ik in het publiek zou zitten, was ik al afgehaakt vóór het verhaal begonnen was.

Ik ben me er maar al tezeer van bewust dat ik dit hele betoog houd op basis van een aantal dia’s die Kruchten in zijn presentatie heeft getoond. Ik heb geen idee wat hij erbij heeft verteld. Wellicht heeft hij wel degelijk een goed verhaal gehouden en zou ik, als ik er maar bij was geweest, nu een fan zijn geworden van het verhaal van de kikker en de octopus.
Wellicht. Maar ik waag het te betwijfelen. Ik zal nog eens aan mijn collega vragen wat hij zo goed vond aan deze dia.