Ik schreef al dat ik een verhaal ga vertellen over de drie koningen. In het destijds razend populaire middeleeuwse boek van Johannes van Hildesheim stonden zo’n beetje alle legenden over hen bij elkaar. Ik vind het wel leuk wat ‘feitjes’ van Hildesheim te noemen. Ik zet het woord een beetje denigrerend tussen aanhalingstekens, maar hijzelf benadrukt nadrukkelijk de juistheid van zijn verhalen door steeds zijn bronnen te noemen.
Over de wijzen waarover Mattheüs in de bijbel schrijft, is niet heel veel bekend: het waren ‘enige’ wijzen en ze kwamen uit het ‘Oosten’. Zo’n beetje alles in de legenden is ontsproten aan een levendige fantasie. Om te beginnen het aantal. Dat ze met z’n drieën waren, wordt toegeschreven aan het feit dat ze drie geschenken meenamen. En dat het koningen zijn geworden, zou te maken kunnen hebben met bijbelteksten uit het eerste testament in de bijbel. Voor de liefhebbers: zie Jesaja 60:3 en Psalm 72:10. Die laatste tekst is ook meteen een bron voor wáár ze vandaan zouden zijn gekomen:
De koningen van Tarsis en de kustlanden, laten zij hem geschenken brengen. De koningen van Seba en Saba, laten ook zij hem schatting afdragen
Seba zou dan het huidige Ethiopië zijn, Tarsis Zuid-Spanje en Saba in Azië. Ethiopië en Seba liggen, met wat goede wil, wel ten oosten van Jeruzalem, maar Tarsis wordt ingewikkeld. Ik heb, me baserend op wat Hildesheim klaarblijkelijk ook schrijft, als landen dan maar Perzië, Arabië en Seba gekozen. Zo vertegenwoordigen ze niet meer elk een ander continent, maar houd ik wel een mooie spreiding van Noord-Oost, Oost en Zuid-Oost van Jeruzalem.
Een andere wetenswaardigheid betreft de kleren die de mannen droegen toen ze naar Jezus kwamen. Zich baserend op de 7e-eeuwse monnik Beda, lezen we dat Melchior “een purperrode tunica (droeg), een korte, groene mantel en purperrode schoenen, met wit doorwerkt. Op zijn hoofd droeg hij een Frygische muts, vervaardigd uit stof van verschillende kleuren.(… Caspar droeg) een groene tunica, een rode, korte mantel en purperrode schoenen. (… Balthasar) droeg een rode tunica, met een witte, korte mantel en groene schoenen (…) Al hun kledingstukken bestonden uit zijde.”
Dit waren, als ik het zo lees, belangrijke en rijke lieden die goed voor de dag wilden komen. Bovendien leveren dergelijke details inspiratie voor schilders om prachtige schilderijen mee te maken. Hoewel de gebroeders van Lymborch toch andere bronnen gebruikt hebben – getuige de prachtige plaat hierboven.
Wat ik ook bijzonder vond, was dat alle drie de koningen met hun karavanen in dertien dagen bij Jeruzalem wisten te komen. Het ligt er nogal aan waar de paleizen stonden, maar zeker vanuit Ethiopië vraagt dit toch een behoorlijke, zo niet onmogelijke, gemiddelde snelheid. Hildesheim verklaart dit door uit te leggen dat de mannen op dromedarissen reden. Dieren die, wist hij, veel sneller konden rennen dan de snelste paarden. Fijn om je voor die snelheid niet op een wonder te hoeven beroepen.
Overigens was hun tocht in de richting van de ster wel degelijk wonderbaarlijk: ze hoefden het hele stuk niet uit te rusten of te slapen en ook hoefden ze niet te eten of te drinken!
Wat ik ook niet wist, was dat zij, om even een sprong in de tijd te maken, zo’n vier decennia later door de apostel Thomas bekeerd werden. Deze apostel trok naar het oosten, uiteindelijk zelfs naar India. Hij bekeerde de drie koningen, doopte hen en wijdde hen tot bisschop: de eerste heidenen die bisschop werden. Toen ze stierven hadden ze een nieuwe stad gebouwd waar tal van landgenoten woonden die zij bekeerd hadden.
En dan heb ik het alleen nog maar over hun leven gehad. Na hun dood hebben ze ook nog de nodige wonderbaarlijke reizen gemaakt. Daarover in een volgend stukje…