Ik vond het ook een mooi beeld met een aansprekende uitleg. Een roedel wolven dat door de sneeuw ploetert. Vanochtend zag ik ‘m weer langskomen. In de tekst erbij wordt verteld hoe de voorste wolven de oude en zieke uit de roedel zijn: zij bepalen het tempo. Daarachter ter verdediging de sterkste wolven en helemaal achteraan het alfamannetje. Prachtig: de leider volgt de groep en volgens de beschrijving kan hij van daaruit toch de richting bepalen en anticiperen op aanvallen van buiten. Heerlijk om zo leiders hun plaats te wijzen.
Maar als je even gaat zoeken, vind je al snel een hoop informatie die erop duidt dat deze uitleg van de foto onzin is. Op de community van wolvenkenners wolveswolves staat een stukje waarin dit wordt uitgelegd. Zo is het een raar idee dat de zwakste wolven voorop het zwaarste werk moeten doen, namelijk een spoor door de sneeuw maken. In een roedel lopen toch echt de sterkste wolven voorop. Dat zijn dan geen alfamannetjes of -vrouwtjes, het zijn de vader en moeder van het stel. Een wolvenroedel is namelijk over het algemeen een familie en geen samengeraapte troep waarin de sterkste zich omhoog heeft gevochten in de hiërarchie. (Dit schijnt een relatief nieuw inzicht te zijn. Het idee van alfamannetjes berust op fout onderzoek van wolven in gevangenschap. David Mech heeft dat in een invloedrijk boek uit 1968 beschreven, maar probeert al jaren vergeefs om het boek niet hergedrukt te laten worden.)
Als coach en trainer gebruik ik graag metaforen. Je kunt er krachtige gelijkenissen mee neerzetten. Zonder in het jargon van een specifieke situatie te vervallen kun je met metaforen situaties of dilemma’s herkenbaar maken. Maar weet waar je aan begint als je een metafoor kiest. Aan een metafoor kleven vaak meer betekenissen dan die ene waar jij gebruik van wilt maken. Ik moet denken aan het beeld dat ik ooit gebruikte van een koe die gras omzet in melk. Het duurde niet lang of iemand merkte op dat koeien ook verantwoordelijk zijn voor het mestoverschot… Daarmee was mijn mooie beeld van gezonde en lekkere melk meteen onbruikbaar. Dus vergewis je van andere associaties die ook aan een metafoor kleven. En, zoals de wolven aangeven, zorg ervoor dat je metafoor klopt. Niemand heeft er iets aan als je onzin verkoopt.
Dit najaar verzorg ik bij de Vertelacademie de workshop Improviserend een verhaal vertellen. Aan de Vertelacademie krijgen vertellers een gedegen opleiding die alle aspecten van het vertellen raken. Ik vind het een eer om daar aan te mogen bijdragen.
Om allerlei redenen vind ik het erg leuk om deze workshop te gaan geven, er komen verschillend lijntjes samen. Van 2002 tot 2007 gaf ik in Apeldoorn bij Markant lessen theatersport voor beginners. Sinds die tijd gaf ik ook veel korte workshops improvisatie. Daarnaast regisseerde ik in 2011 en 2012 twee voorstellingen van het Vertelgenootschap Apeldoorn. In de workshops om tot deze voorstellingen te komen, paste ik veel improvisatieoefeningen toe. Van daaruit ontdekten de vertellers nieuwe manieren om hun verhalen te vertellen en te combineren.
In 2013 won ik de eerste StorySlam, een wedstrijd waarin verhalen geïmproviseerd worden verteld. Raymond den Boestert had de wedstrijd georganiseerd toen hij verteller van het jaar was. Nu is hij directeur van de Vertelacademie.
Zoals gezegd, allemaal lijnen die bij elkaar komen. Het enige dat jammer is, is dat het nog tot november duurt voor de workshop van start gaat…
Als jarenlange treinreiziger denk je dat je in de mededelingen in trein of op perrons op enig moment alle kromme taal, rare mededelingen, of ronduit flauwekul wel eens gehoord hebt. Toch leverde een ritje vandaag weer een interessante nieuwe aanwinst, dit keer in de vorm van een opeenstapeling van jargon:
“Dames en heren, we zijn helaas 2 minuten te laat vertrokken. Dit kwam omdat het remsysteem een stori… een klein foutje ondervond. Daardoor moest ik de trein afbreken en weer opbouwen. Dus: onder stroom zetten.”
Het zal allemaal wel kloppen, als je de vaktermen kent. Maar de gemiddelde reiziger werd er niet geruster op naarmate de mededeling vorderde…
Afgelopen zondag was de tweede uitvoering van de voorstelling De Schepping. Blazersensemble La Spiritata onder leiding van dirigent Marco Bons speelde delen uit Die Schöpfung van Haydn. Ik vertelde er mijn versie van het scheppingsverhaal bij. In een mooi kerkje in Schipluiden klonk de muziek weer prachtig en het publiek was ook enthousiast over het verhaal.
Anders dan de vorige keer waren er geen kinderen bij. Daarom paste ik het verhaal ter plekke iets aan aan het oudere publiek. In de oorspronkelijke versie zeg ik redelijk in het begin: “In het begin was er niets […] Er was geen school! Maar… ook geen vakantie.” Dat veranderde ik voor de gelegenheid in: “In het begin was er niets […] Je hoefde niet te werken! Maar… kon ook niet met pensioen.” De wijziging werd gewaardeerd.
Na afloop vertelde een van de aanwezigen dat ze het jammer vond dat er zo weinig publiek was: “Ik zou zó twintig mensen weten die dit ook heel leuk zouden vinden.” Ik heb haar van harte uitgenodigd om te proberen in haar woonplaats een podium voor deze voorstelling te organiseren. Voor ons is de les om de publiciteit nog beter te doen.
Weer wat spreekwoordverhaspelingen uit de werkcontext:
“Ze zat echt met haar haren op haar hoofd.”
“Ik weet niet of ik daar mijn paard op wil inzetten.”
In december was de eerste uitvoering van De Schepping een feest. Ik vind het erg leuk dat we binnenkort de kans krijgen om de voorstelling nog een keer te spelen. Speelden we in december in Nijmegen, op 19 maart krijgt het westen van het land de kans om erbij te zijn: we spelen in Schipluiden op het mooie landgoed Op Hodenpijl.
Het wordt weer een familievoorstelling. Ik vertel het scheppingsverhaal dat ik samen met Mark van Acht shchreef. Blazersensemble La Spiritata speelt een bewerking van Haydns oratorium Die Schöpfung. Dit alles onder leiding van dirigent Marco Bons.
Meer informatie en reserveren kan bij Op Hodenpijl.
Vandaag hebben we mijn oma begraven. Een verdrietige aanleiding, maar het was een mooie dag. Oma is 94 geworden, woonde nog steeds thuis en is uiteindelijk toch nog snel en rustig gestorven. Daar kunnen we alleen maar dankbaar voor zijn.
Mijn zus had voorgesteld dat wij kleinkinderen in de kerkdienst een herdenkingstekst zouden uitspreken. Op basis van herinneringen die alle neven en nichten mij gedurende de afgelopen week toestuurden heb ik die tekst geschreven. Het was bijzonder om te zien hoeveel herinneringen we met z’n allen delen aan het logeren bij opa en oma, aan oma’s verjaardagen en de nieuwjaarsvisites die tot niet eens zo heel lang geleden vaste prik waren.
Tijdens het werken aan de tekst bedacht ik me hoe het adres van opa en oma gedurende onze levens altijd hetzelfde is gebleven – onze ouders zijn verhuisd, wijzelf zijn verhuisd, maar al die veertig, vijftig jaren is het huis van opa en oma hetzelfde gebleven. Misschien wel het enige adres in ons leven dat nooit is veranderd. Een bijzondere constatering. Al onze herinneringen aan oma zijn verknoopt met dat huis. Het kamertje boven waar we sliepen als we logeerden. De twee klokken beneden, de koekoeksklok en de slaande klok, die je wakker hielden. De vijver met het fonteintje. De klapdeurtjes naar de keuken. We kunnen het niet losdenken van wat we er met oma hebben gedaan en gesproken.
Wat een dankbare taak voor een verhalenmaker om al die herinneringen vorm te geven in een passende tekst. En wat mooi dat drie nichten de tekst vanmiddag uitspraken. Een gezamenlijk eerbetoon aan onze oma.
